Budowę budynku obecnej Publicznej Szkoły Podstawowej im. Bohaterów Powstań Śląskich w Kostowie rozpoczęto w 1896 r.. Tę informację można znaleźć np. w opisach majątku i parafii Kostów znajdujących się rękopisie Feliksa Musialika dostępnym w Śląskiej Bibliotece Cyfrowej. Szkoła powstała jako szkoła katolicka zapewne z fundacji rodziny Ballestremów – pruskich właścicieli majątku w Kostowie, którzy byli gorliwymi katolikami. Jej budowa jak i plany budowy kościoła katolickiego, a także założenie katolickiego cmentarza miały doprowadzić do tego, by w Kostowie powstała parafia katolicka. Właściciele majątku oraz katoliccy mieszkańcy należeli pod odległą o kilka kilometrów parafię w Byczynie. Należy mieć także na uwadze, że budowy szkół w XIX w. miały być jednym z narzędzi germanizacji mieszkańców danej miejscowości.
Część budynku szkoły służyła jako poczta. Można to zobaczyć na widokach ze starych pocztówek z Kostowa. Są one sygnowane napisem „Kath. Schule mit Post”, a na elewacji widoczna jest tablica urzędu pocztowego.
W 1911 r. do szkoły uczęszczało 88 dzieci mieszkańców wyznania katolickiego. Ilość katolików w Kostowie w tym czasie zwiększała się. Zapewne z tego powodu ok. 1912 r. szkołę rozbudowano o północne skrzydło.
W dniach 16-24 maja 1921 r. budynek szkoły katolickiej znalazł się na linii kostowskich walk III powstania śląskiego. Na polach za budynkiem szkoły poległo 11 Powstańców Śląskich. Powstańcy, uderzając na Kostów z kierunku Bolesławca i Chróścina (w celu akcji dywersyjnej rozkręcenia torów kolejowych), trafili na ostrzał niemieckiej obrony Grentzschutz i -ustawionego na torach w kierunku szkoły – niemieckiego pociągu pancernego. Podczas ostrzału ucierpiał również budynek szkoły. Dzieci w tym czasie nie chodziły na zajęcia, a szkoła stała się siedzibą niemieckich obrońców. Relacja świadka z książki „Jak starka swego Zeflika na powstanie wysłała. Ludowe opowieści powstańcze” autorstwa Janiny Hajduk-Nijakowskej i Teresy Smolińskiej z tego czasu potwierdza fakt, że wówczas w szkole znajdowała się poczta. Przekazuje także informacje, że nauczyciel Bierwagen „łapnął wszystkie papióry, wiys, te wszystkie oszczędności, co tam były i uciekł do Ciecierzyna. Bo to tu strzylali, to ón się boł, że powstańcy tu wlezą.”.
20 stycznia 1945 r. do Kostowa weszła Armia Czerwona. Budynek szkoły katolickiej został spalony. Po II wojnie światowej 3 września 1945 r. rozpoczęła się nauka dla dzieci w dawnej szkole ewangelickiej. Pierwszym kierownikiem został Edward Bąk, który prowadził kronikę szkoły. Kronika zachowała się do dziś w szkole. Stanowi bardzo cenne źródło informacji o samej szkole i nie tylko. We wstępie przedstawiona jest monografia wsi.
15 kwietnia 1947 r. rozpoczęto odbudowę zniszczonego budynku, a już 15 września tego roku – jako pierwsza odbudowana po II wojnie światowej w powiecie kluczborskim – została oddana do użytku. 20 października 1947 r. budynek został poświęcony przez miejscowego ks. Władysława Boguckiego.
Z powojennej historii szkoły warte wspomnienia jest zasadzenie wiosną 1960 r. wzdłuż boiska szpaleru jesionów i jaworów z okazji 1000-lecia Państwa Polskiego oraz powierzenie w 1965 r. szkole opieki nad zbiorową mogiłą powstańców śląskich w Kostowie.
W 50. rocznicę walk III powstania śląskiego w Kostowie szkole nadano imię Bohaterów Powstań Śląskich. Uroczystość odbyła się 1 września 1971 r. przed budynkiem szkoły. Na tą okoliczność odsłonięto pamiątkową tablicę, która została umieszczona na frontowej ścianie budynku. W szkolnym archiwum odnaleziono Księgę pamiątkową opisującą to wydarzenie. Dzięki niej wiadomo, że uczestnikami tej uroczystości – oprócz władz szczebla gminnego i powiatowego oraz sąsiednich szkół – byli również uczestnicy walk powstańczych w Kostowie: Stanisław Kukulski, Stanisław Glądała i Piotr Gaszten – dawni mieszkańcy pobliskiego Bolesławca oraz Henryk Dubiel – powstaniec śląski mieszkający wówczas w Kluczborku.
Z kolei 50 lat później – 1 września 2021 r. w 100. rocznicę walk III powstania śląskiego, w 50. rocznicę nadania szkole imienia Bohaterów Powstań Śląskich oraz w 10. rocznicę jej przejęcia „pod skrzydła” Byczyńskiego Stowarzyszenia Oświatowego „Tarcza” odbyła się uroczystość nadania szkole sztandaru. Po uroczystej mszy świętej, której przewodniczył biskup kaliski Damian Bryl, złożono kwiaty i znicze na mogile Powstańców na cmentarzu parafialnym, a następnie na placu przy szkole odbyły się główne uroczystości nadania sztandaru.
Na elewacji budynku znajduje się tablica pamiątkowa z okazji nadania szkole imienia Bohaterów Powstań Śląskich. Tablica została odsłonięta 1 września 1971 r.
Z kolei w budynku szkoły, przy gablocie w której umieszczony jest sztandar, znajduje się tablica pamiątkowa przekazana w 2021 r. w Katowicach przez Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Andrzeja Dudę na ręce Burmistrza Byczyny Iwony Sobania. Tablice powstały na okoliczność 100 rocznicy III Powstania Śląskiego i znajdują się w miejscach pamięci Powstań Śląskich.
Podczas uroczystości uczniowie szkoły zaprezentowali rekonstrukcję kostowskiej potyczki sprzed 100 lat. Rekonstrukcja dostępna jest pod adresem:
https://www.youtube.com/watch?v=h5FE7efFU0I&t=957s
Jeśli dysponujesz innymi materiałami, cennymi informacjami dotyczącymi tego miejsca prosimy o kontakt pod adres email: parafiakostow@gmail.com
Opisy miejsc i oznaczenia historycznych miejsc powstały w ramach projektu:
