Park podworski w Ciecierzynie

Park podworski jest częścią założenia pałacowo – parkowo – folwarcznego, które funkcjonowało tutaj do końca II wojny światowej.  Do naszych czasów przetrwał park, jako element dawnego członu rezydencji właścicieli, oraz część folwarczna, która obejmowała dziedziniec gospodarczy wraz z zabudowaniami i istniejące do dziś domy robotników folwarku m.in. rządcówkę i obory.

Widok pałacu na jednej z dawnych pocztówek. Ok. 1910 r. Widok koloryzowany.

W parku, który znajduje się przed Wami, do 1945 r. istniał, powszechnie uznawany za jeden z najpiękniejszych w okolicy, pałac z końca XIX w..  Folwark (majątek) w Ciecierzynie już w XVII w. należał do jednej z najbogatszych rodzin w okolicy – Frankenbergów. Rodzina ta na Śląsku oOpolskim rezydowała w okolicznych majątkach już od XIII w.. Protoplasta rodu otrzymał niedaleki majątek Rożnów za służbę piastowskim opolskim książętom. W 1857 r. rodzina Frankenbergów sprzedała ciecierzyński majątek rodzinie von Prittwitz und Gaffron – ówczesnym właścicielom Proślic. Hrabia Dorotheus Wilhelm Kolmar Artur von Prittwitz und Gaffron (ur. 1844 – zm. 1906) w 1880 r. wybudował w parku, nad stawem, pałac – nową siedzibę rodową.

Widok pałacu z 1928 r. źródło: Artykuł z okazji 50-lecia budowy kościoła ewangelickiego w Ciecierzynie Oberschlesien in Bild, 1928, nr 52.

Rodzina hrabiowska inwestowała w Ciecierzyn – powstały m.in. murowany kościół ewangelicki i szkoła ewangelicka. Hrabia Artur zmarł 25 stycznia 1906 r. w Ciecierzynie, a jego żona hrabina Elżbieta z d. Streiber (ur. 1851 – zm. 1939) rezydowała tutaj aż do swojej śmierci – 14 września 1939 r.. Rodzina von Pritwitz und Gaffron wiele inwestowała w swoją posiadłość, jak i w wieś. W ciecierzyńskim majątku, pod ich zarządami, z powodzeniem funkcjonowała owczarnia, i a także gorzelnia, w której wytwarzano nawet 100 tys. litrów alkoholu rocznie. W majątku hodowano także bydło i świnie oraz zajmowano się uprawą buraków cukrowych i lnu. W 1935 r. we wsi wprowadzono elektryfikację, a hrabina ufundowała każdemu z gospodarstw dwa punkty dostępu do sieci elektrycznej. Był to spory wydatek finansowy dla rodziny hrabiowskiej.

Fotografia pałacu w Ciecierzynie, koloryzowana, ok. 1905-1909 r., Robert Weber, Schlesische Schlochsser, Drezden – Breslau, źródło: aukcja internetowa

Koniec drugiej wojny światowej przyniósł wyzwolenie Ciecierzyna przez Armię Czerwoną. Rodzina Pritwitz und Gaffron opuściła majątek już wcześniej. Skutkiem wyzwolenia było jednak zburzenie/pożar pałacu. Wg Z. Bilińskiego pałac został zburzony przez Armię Czerwoną w 1945 r. z racji tego, że na froncie budynku wisiała flaga ze swastyką. Trudno dowieść tę tezę, ale prawdą jest, że podczas wyzwolenia Byczyny Armia Radziecka natrafiła na opór Volkssturmu i poniosła w mieście niemałe straty. W radzieckim raporcie z wyzwolenia Byczyny z dnia 19 stycznia 1945 r. odnotowano, że Armia Radziecka w Byczynie napotkała „silny opór ogniowy”. Dalej w raporcie napisano: „W przebiegu walk brygada [56. Brygada Pancerna Gwardii] straciła 4 czołgi – spalone, jedna maszyna sztabowa i jeden czołg uszkodzone. W tej walce raniono dowódcę brygady, pułkownika Sljosarienkę, zastępcę dowódcy sztabu do spraw operacyjnych majora Suchoja, zabito pomocnika naczelnika sztabu majora Manowa. Razem stracono: zabitych: 12 ludzi, rannych: 20 ludzi.”. W dalszych wojażach wyzwolicieli, w odwecie, czerwonoarmiści docierając do Ciecierzyna, zniszczyli pałac. W raporcie jednak nie ma mowy o jego zniszczeniu.

Pałac w Ciecierzynie ok. 1915 r.

Druga wersja powodu zniszczenia pałacu, potwierdzana w wywiadach z mieszkańcami, mówi o tym, że został on zniszczony, gdyż podpalił pewien człowiek z pobliskiej wsi. Zrobił to w odwecie po sporze z mieszkańcami Ciecierzyna, a zbiegło się to w czasie z wyzwoleniem Byczyny i okolic.

Pałac w Ciecierzynie ok. 1905 r.

Po II wojnie światowej ciecierzyński majątek został znacjonalizowany i stał się on częścią Państwowego Gospodarstwa Rolnego w Kostowie.
Państwa lekturze polecamy także tekst o pałacu w Ciecierzynie dostępny: https://zamkomania.pl/ciecierzyn.php . Artykuł przedstawia tezy dot. istnienia wcześniejszego zamku w Ciecierzynie i zburzonego pałacu.

Jeśli dysponujesz innymi materiałami, cennymi informacjami dotyczącymi tego miejsca prosimy o kontakt pod adres email: parafiakostow@gmail.com
Opisy miejsc i oznaczenia historycznych miejsc powstały w ramach projektu: